Υπογονιμότητα
Όταν ένα ζευγάρι προσπαθεί χωρίς αποτέλεσμα να τεκνοποιήσει, επί τουλάχιστον 1 χρόνο τακτικής σεξουαλικής επαφής χωρίς προφυλάξεις, τότε θεωρείται ότι το ζευγάρι αυτό αντιμετωπίζει πρόβλημα υπογονιμότητας. Η υπογονιμότητα αυξάνει με την ηλικία.
Η υπογονιμότητα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως πρόβλημα του ζευγαριού και όχι μεμονωμένα σε κάθε άτομο. Ανεξάρτητα από την ηλικία υπολογίζεται ότι περίπου 1 στα 8 ζευγάρια που προσπαθούν να κάνουν παιδί αντιμετωπίζουν κάποιο μικρό ή μεγάλο πρόβλημα υπογονιμότητας.
Από τα 100 ζευγάρια που προσπαθούν να συλλάβουν φυσιολογικά, περίπου, το 25% εξ’ αυτών δεν θα πετύχουν εγκυμοσύνη κατά τον πρώτο χρόνο.
Η υπογονιμότητα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως πρόβλημα του ζευγαριού και όχι μεμονωμένα σε κάθε άτομο. Ανεξάρτητα από την ηλικία, υπολογίζεται ότι περίπου 1 στα 8 ζευγάρια που προσπαθούν να τεκνοποιήσουν, αντιμετωπίζουν κάποιο μικρό ή μεγάλο πρόβλημα υπογονιμότητας. Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ. ο γυναικείος παράγοντας αποκλειστικά, ευθύνεται για το 50% της υπογονιμότητας του ζεύγους. Το 30% αφορά αποκλειστικά τον ανδρικό παράγοντα, ενώ στο υπόλοιπο 20% συνυπάρχουν προβλήματα που αφορούν και στα δύο.
Αιτίες – Παράγοντες κινδύνου
Τα συνηθέστερα αίτια υπογονιμότητας είναι τα κάτωθι:
- Ιδιοπαθές σύνδρομο, Ολιγο – Ασθενο – Τερατοσπερμία:
- Κιρσοκήλη
- Ουρογεννητικές φλεγμονές όπως η προστατίτιδα, η επιδιδυμίτιδα, και η ορχίτιδα,που κατά περίπτωση μπορεί να οφείλονται σε λοιμώξεις από παρωτίτιδα, γονόρροια, μυκόπλασμα-ουρεόπλασμα, χλαμύδια, φυματίωση.
- Ανασολογικοί παράγοντες: 3,1%
- Δομικές ανωμαλίες του πέους, όπως επισπαδίας, υποσπαδίας και φίμωση.
- Επίκτητοι παράγοντες όπως ο σακχαρώδης διαβήτης και η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια.
- Γενετικές ανωμαλίες όπως μεταλλάξεις στο γονίδιο της κυστικής ίνωσης και χρωμοσωμικές ανωμαλίες που ευθύνονται για διάφορα σύνδρομα, όπως εκείνο του Klinefelter.
- Σεξουαλικοί παράγοντες όπως η στυτική δυσλειτουργία.
- Ορμονικές διαταραχές.
- κάπνισμα, αλκοόλ, έκθεση σε τοξικούς παράγοντες.
Διάγνωση – Ιστορικό
Στη διερεύνηση της αντρικής υπογονιμότητας, πρωταρχικό ρόλο παίζει η σωστή λήψη ιατρικού ιστορικού και η κλινική εξέταση. Κατά τη λήψη του ιστορικού, ο ιατρός θα ρωτήσει για την ύπαρξη ασθενειών, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η παρωτίτιδα, προηγηθέν χειρουργείο στο ανδρογεννητικό σύστημα, καθώς και σεξουαλικό ιστορικό. Επίσης, ο άντρας θα ερωτηθεί εάν έχει ή είχε επαφή με βλαπτικούς περιβαντολογικούς-εργασιακούς παράγοντες, όπως οργανικά διαλύματα, προϊόντα ελαίων, βαφές και βαρέα μέταλλα, καθώς επίσης και αν έλαβε κάποια φαρμακευτική αγωγή. Ορισμένα φάρμακα που έχει αποδειχτεί ότι μπορούν να επηρεάσουν τη σπερματογένεση είναι η σπιρονολακτόνη (διουρητικό), αναστολείς διαύλων ασβεστίου (αντι-υπερτασικό), αντι-ανδρογόνα, νιτροφουραντοΐνη (αντιβιοτικό) σε υψηλή δόση, σιμετιδίνη (γαστροπροστατευτικό), κυκλοσπορίνη (ογκολογικό), κολχικίνη (αντιφλεγμονώδες) και ερυθρομυκίνη (αντιβιοτικό).
Η κλινική εξέταση περιλαμβάνει τον έλεγχο για τα παρακάτω:
- Εκτίμηση αρρενοποίησης, τριχοφυίας και μαστών
- Ψηλάφηση όρχεων (μέγεθος, υφή, ανεύρεση σκληρίας, κιρσοκήλη)
- Ψηλάφηση σπερματικού τόνου ή επιδυδιμίδος. Αν βρίσκονται στη θέση τους εντός του οσχέου (ψηλάφηση μεγέθους, υφής, ύπαρξη κιρσοκήλης)
- Επισκόπηση πέους ή ψηλάφηση αυτού (έλεγχος μικροφαλλίας, υποσπαδία, επισπαδία, ύπαρξη ουλών από τραυματισμούς ή επεμβάσεις)
Yπερηχογράφημα οσχέου
Το υπερηχογράφημα οσχέου αποτελεί μια ανώδυνη εξέταση, η οποία μας παρέχει σημαντικά στοιχεία για τους όρχεις και για τα εξωτερικά γεννητικά όργανα:
- Μέγεθος – διαστάσεις όρχεων
- Εκτίμηση ανωμαλιών όπως σκληρία, φλεγμονή
- Ύπαρξη κιρσοκήλης ή συνοδού κιρσοκήλης
- Εκτίμηση επιδυδιμίδων για ύπαρξη φλεγμονής
- Χαρτογράφηση όρχεων για βιοψία όρχεων.
Ορμονικός έλεγχος
Στο πλαίσιο του ελέγχου της υπογονιμότητας ενός άντρα, είναι απαραίτητο να μετρηθούν τα επίπεδα κάποιων ορμονών που μπορούν άμεσα ή έμμεσα να επηρεάσουν την παραγωγή σπερματοζωαρίων. Οι κυριότερες ορμόνες που πρέπει να διερευνηθούν είναι η τεστοστερόνη, η FSH, η LH, η προλακτίνη, η TSH, η οιστραδιόλη και η κορτιζόλη.
Απαιτείται η λήψη αίματος νωρίς το πρωί (μέχρι τις 9), καθώς μετά τα επίπεδα κάποιων ορμονών, όπως της τεστοστερόνης και της κορτιζόλης, αλλοιώνονται.
Θεραπευτικές αρχές
Η υπογονιμότητα είναι μια πολυπαραγοντική νοσολογική οντότητα. Η θεραπεία της στοχεύει στην αντιμετώπιση του αιτίου, που την προκαλεί.
Μεταξύ των γενικότερων μέτρων συστήνονται:
- Λήψη συμπληρωμάτων διατροφής , με κυρίαρχα στοιχεία την λήψη βιταμίνων C,E, B12, το σελήνιο, τον ψευδάργυρο, το συνέζυμο Q10 και την L καριτίνη.
- Διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες, ψάρια, όσπρια, ξηρούς καρπούς.
- Επαρκής λήψη νερού (2lt ημερησίως)
- Αποφυγή ζάχαρης, αλκοόλ, καφεϊνης και τροφών που περιέχουν συντηρητικά, καθώς και διακοπή του καπνίσματος
