Καλοήθης Υπερπλάσια Προστάτη
Ο προστάτης είναι ένας μικρός συμπαγής αδένας με μέγεθος καστάνου, αποτελεί τμήμα του ανδρικού αναπαραγωγικού συστήματος και βρίσκεται ακριβώς κάτω από την ανδρική ουροδόχο κύστη (δηλ. προΐσταται της κύστεως). Περιβάλλει την ουρήθρα, δια μέσου της οποίας αποβάλλονται τα ούρα. Εκκρίνει περίπου τα 0,5 ml του όγκου του εκσπερματίσματος που περιέχει διάφορες ουσίες απαραίτητες για την φυσιολογική λειτουργία του σπέρματος και της γονιμοποίησης.
Καλοήθης υπερπλασία του προστάτη
Καλοήθης υπερπλασία του προστάτη ονομάζεται η αύξηση του αδένα που παρατηρείται μετά τα 40 έτη. Η αύξηση του μεγέθους του προστάτη συχνά συμπιέζει το τοίχωμα της ουρήθρας κυκλοτερώς, αλλά και την κύστη προς τα πάνω. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη φραγή της διόδου των ούρων από την ουροδόχο κύστη και απαιτείται μεγαλύτερη πίεση για να περάσουν τα ούρα. Τα τοιχώματα της ουροδόχου κύστης γίνονται παχύτερα και ερεθίζονται. Σταδιακά, η κύστη αποδυναμώνει και χάνει την ικανότητα να αδειάζει, οπότε μερικά από τα ούρα παραμένουν στην κύστη.
Είναι εξαιρετικά συχνή πάθηση, αφού οι 4 στους 10 άντρες έχουν συμπτώματα στην 5η δεκαετία της ζωής τους, 7 στους 10 στην 6η δεκαετία, 8 στους 10 στην 7η δεκαετία, για να φθάσουν στο 90% στα 90 χρόνια.
Η Καλοήθης υπερπλασία του προστάτη δεν είναι καρκίνος!
Αιτίες
Η αιτία της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη είναι άγνωστη. Είναι πιθανό ότι η κατάσταση αυτή σχετίζεται με τις ορμονικές αλλαγές που συμβαίνουν καθώς οι άνδρες μεγαλώνουν. Τα υψηλά επίπεδα διυδροτεστοστερόνης, ένα παράγωγο τεστοστερόνης που εμπλέκεται στην ανάπτυξη του προστάτη, μπορεί να συσσωρεύονται και να προκαλέσουν υπερπλασία. Πώς και γιατί αυξάνονται τα επίπεδα της διυδροτεστοστερόνης παραμένει αντικείμενο έρευνας.
Συμπτώματα της πάθησης
- Συχνουρία, όταν για μικρές ποσότητες προκαλείται η τακτική ανάγκη για ούρηση.
- Νυκτουρία, όταν ξυπνάμε τη νύχτα, για να ουρήσουμε.
- Επιτακτική ούρηση, όταν δεν μπορούμε να αναβάλλουμε μία ούρηση.
- Ακράτεια από έπειξη, όταν πια δεν προλαβαίνουμε να πάμε στην τουαλέτα.
- Αδύναμη ροή των ούρων, όταν η ακτίνα των ούρων μειώνεται.
- Δυσκολία στην έναρξη της ούρησης.
- Διακοπτόμενη ούρηση.
- Απώλεια σταγόνων ούρων μετά το τέλος της ούρησης.
- Αίσθημα ατελούς κένωσης, αίσθηση ότι η κύστη δεν έχει αδειάσει τελείως μετά την ούρηση
- Πλήρης αδυναμία ούρησης, η λεγόμενη επίσχεση ούρων.
Η μόνη λύση, τότε, στην εξαιρετικά δυσάρεστη αυτή εμπειρία είναι ή άμεση τοποθέτηση καθετήρα, αφού ο πόνος της επίσχεσης είναι αφόρητος.
Άλλα συμπτώματα είναι ο πόνος στην κύστη κυρίως κατά την ούρηση, ιδίως σε περιπτώσεις ουρολοίμωξης, καθώς και η αιματουρία, συνήθως σε περιπτώσεις λιθίασης της κύστης.
Διάγνωση
Η διάγνωση βασίζεται στα εξής:
- Λήψη ενός προσεκτικού ιατρικού ιστορικού (με τη βοήθεια ειδικού ερωτηματολογίου το IPSS),
- Διενέργεια υπερηχογραφήματος Νεφρών, Ουροδόχου κύστεως, Προστάτου προ και μετά ούρηση για τη μέτρηση του ακριβούς μεγέθους του προστάτου και τυχόν υπολείμματος ούρων μετά την ούρηση,
- Ουροροομετρία. Είναι η ηλεκτρονική καταγραφή της ροής των ούρων. (καταδεικνύει τη δύναμη εξόδου των ούρων),
- Δακτυλική εξέταση από το ορθό. Κατά τη διάρκεια αυτής της εξέτασης ο ιατρός σας ψηλαφεί τον προστάτη σας μέσω του εντέρου. Η εξέταση δεν είναι επώδυνη και προκαλεί μόνο μικρή ενόχληση στους περισσότερους άνδρες. Αυτή η εξέταση δίνει τη δυνατότητα στο ιατρό σας να εκτιμήσει το μέγεθος του προστάτη και να εξακριβώσει εάν έχει εξογκώματα ή ανώμαλη υφή. Αποτελεί πολύτιμη εξέταση για τον αποκλεισμό καρκίνου του προστάτη,
- το PSA στο αίμα, το οποίο συνεκτιμάται με την ηλικία, το μέγεθος του προστάτη και τα ευρήματα της δακτυλικής εξέτασης,
- Ουρηθροκυστεοσκόπηση και πλήρης ουροδυναμικός έλεγχος διενεργούνται μόνο όταν κρίνεται απαραίτητο.
Οι πιο συχνές επιπλοκές της πάθησης είναι:
- Επίσχεση ούρων (αδυναμία ούρησης- τοποθέτηση ουροκαθετήρα).
- Αιματουρίες.
- Ουρολοιμώξεις.
- Λιθίαση της ουροδόχου κύστεως και εκκολπώματα της κύστης.
Επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής
Τα συμπτώματα της υπερτροφίας του προστάτη ταλαιπωρούν έντονα τους άντρες αλλά και τις συντρόφους τους, καθώς:
- Καθίσταται δυσχερής η καθημερινή τους κοινωνική και επαγγελματική δραστηριότητα, αφού οι συχνές επισκέψεις στην τουαλέτα τις διακόπτουν.
- Διαταράσσεται ο ύπνος τους, και έτσι αισθάνονται μία μόνιμη κόπωση.
- Πολλές φορές, δεν προλαβαίνουν να πάνε στην τουαλέτα, ή ακόμη η περιορισμένη ροή ούρων γίνεται αιτία να λερώνουν το παντελόνι τους (ακράτεια).
- Συνυπάρχει στυτική δυσλειτουργία.
Αυτές οι εμπειρίες συνοδεύονται από συναισθήματα ντροπής, μείωσης της αυτοπεποίθησης ακόμη και κατάθλιψη. Τα προβλήματα αυτά έχουν αντίκτυπο και στη σύντροφο του ασθενούς.
Ποιες θεραπείες υπάρχουν σήμερα;
Σήμερα, υπάρχουν πολλές θεραπευτικές επιλογές, ικανές να λύσουν το πρόβλημα κάθε άντρα.
Ενεργητική παρακολούθηση.
Αυτή συστήνεται σε ασθενείς με ήπια συμπτώματα, που δεν έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην καθημερινότητά τους. Αυτή η θεραπευτική επιλογή περιλαμβάνει τακτικές επισκέψεις στον Ουρολόγο και πιθανώς μεταβολές στον τρόπο ζωής του ασθενή, π.χ. έλεγχο των υγρών και περιορισμό τους πριν από την κατάκλιση το βράδυ, ούρηση πριν από την κατάκλιση, αποφυγή καφέ και αλκοόλ που έχουν διουρητική και ερεθιστική δράση, θεραπεία πιθανής δυσκοιλιότητας, έλεγχος των φαρμάκων που χρησιμοποιεί ο ασθενής για άλλες παθήσεις και πιθανώς επιδεινώνουν τα συμπτώματα. Ένας στους 3 ασθενείς σε ενεργητική παρακολούθηση δεν θα χρειαστεί συμπληρωματική θεραπεία για 5 χρόνια.
Φαρμακευτική αγωγή.
Ανάλογα με το μέγεθος του προστάτη και την βαρύτητα των συμπτωμάτων γίνεται συνδυασμός των τριών ομάδων φαρμάκων που διαθέτουμε στην φαρέτρα μας με σκοπό την άρση της απόφραξης και την μείωση του μεγέθους του προστάτη καθώς και την μείωση της δυσφορίας και την βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Με την φαρμακευτική θεραπεία μπορούμε να ‘‘θεραπεύουμε’’ τα συμπτώματα (τα φάρμακα δουλεύουν μόνο όσο τα περνούμε) την υπερπλασία του προστάτη ή να αναβάλουμε την χειρουργική θεραπεία. Με τα φάρμακα αποφεύγετε το 60-70% των χειρουργικών επεμβάσεων.
Αποκλειστές των α-αδρενεργικών υποδοχέων
Οι αποκλειστές των α-αδρενεργικών υποδοχέων δεσμεύουν τους αδρενεργικούς υποδοχείς. Τα φάρμακα αυτά ασκούν την ευεργετική τους δράση στην ούρηση, ενεργοποιώντας και νευρικές οδούς έξω από τον προστάτη.
Κύρια παρενέργεια των φαρμάκων αυτών είναι η μικρή πτώση της αρτηριακής πίεσης, που εκδηλώνεται συνήθως ως ζάλη και αδυναμία, καθώς και η αδυναμία εκσπερμάτισης.
Τα συχνότερα χρησιμοποιούμενα φάρμακα είναι:
- Η Ταμσουλοσίνη
- Η Αλφουζοσίνη
- Η Σιλιδοσινη
Τα τελευταία χρόνια έχει χρησιμοποιηθεί η ταδαλαφίλη για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της υπερπλασίας προστάτη. Η ταδαλαφίλη είναι αναστολέας της φωσφοδιεστερίνης τύπου 5 και είναι ευρέως χρησιμοποιούμενο φάρμακο για την αντιμετώπιση της στυτικής δυσλειτουργίας.
Αναστολείς της 5-α-αναγωγάσης.
Οι αναστολείς της 5α ρεδουκτάσης έχουν αντιανδρογονική δράση και πρακτικά προκαλούν σημαντική μείωση του προστατικού μεγέθους. Η δράση τους είναι αποτελεσματικότερη όταν το μέγεθος του προστάτη είναι μεγαλύτερο από 40ml και προκαλούν σημαντική μείωση του όγκου του προστάτη αδένα μετά από 6 μήνες και βελτίωση των συμπτωμάτων ούρησης. Η χορήγησή τους ελαττώνει την πιθανότητα εμφάνισης αιμορραγίας προστατικής αιτιολογίας. Οι κυριότερες ανεπιθύμητες ενέργειες των αναστολέων της 5α – ρεδουκτάσης είναι η στυτική δυσλειτουργία, η ελάττωση της ερωτικής επιθυμίας, οι διαταραχές της εκσπερμάτισης και η γυναικομαστία.
Αντιχολινεργικά φάρμακα
Πολλές φορές, η κύστη παρουσιάζει διαταραχές της νεύρωσής της, με αποτέλεσμα να συσπάται ακούσια σε όγκους ούρων μικρότερους από τον φυσιολογικό. Γίνεται υπερδραστήρια και προκαλεί έντονη συχνουρία, νυκτουρία και επιτακτική ούρηση. Σε αυτές τις περιπτώσεις, χορηγούμε μαζί με τα φάρμακα που δρουν στον προστάτη και τα λεγόμενα αντιχολινεργικά φάρμακα. Τα φάρμακα αυτα περιορίζουν τις ακούσιες συσπάσεις της κύστεως, επιτρέποντας της να αποθηκεύσει περισσότερα ούρα. Κύριες παρενέργειες των φαρμάκων αυτών είναι η ξηροστομία και η δυσκοιλιότητα. Σε ασθενείς με σοβαρή απόφραξη, μπορεί να προκαλέσουν αδυναμία κένωσης της κύστης και σπάνια επίσχεση ούρων.
Φυτικά σκευάσματα
Για την φαρμακευτική αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της υπερτροφίας του προστάτη έχουν, επίσης, χρησιμοποιηθεί ευρύτατα και πολλά φυτικά σκευάσματα, όπως το Serenoa repens και το Pygeum africanum. Παρότι έχουν δείξει θετικά αποτελέσματα, οι δόσεις στις διάφορες συσκευασίες ποικίλλουν και, όταν χρησιμοποιούνται, θα πρέπει αυτό να γίνεται με υπόδειξη του ιατρού.
Χειρουργικές θεραπείες
Η βελτίωση στα συμπτώματα που προσφέρουν οι χειρουργικές επεμβάσεις είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που επιτυγχάνεται με τη φαρμακευτική αγωγή.
Η χειρουργική θεραπεία έχει ένδειξη στις κάτωθι καταστάσεις:
- Υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις
- Εκκολπώματα κύστεως
- Υποτροπιάζουσες αιματουρίες παρά τη χορήγηση αναστολέων της 5α – ρεδουκτάσης
- Αποτυχία της φαρμακευτικής αντιμετώπισης της καλοήθους υπερπλασίας προστάτη
- Επίσχεση ούρων
- Λίθοι (΄΄πέτρες΄΄) ουροδόχου κύστης
- Νεφρική ανεπάρκεια λόγω χρόνιας επίσχεσης ούρων, αφού πρώτα τοποθετηθεί ουροκαθετήρας και ίσως χρειαστεί ο ασθενής να υποβληθεί σε ουροδυναμικό έλεγχο.
Οι χειρουργικές επεμβάσεις στον προστάτη χωρίζονται στις ανοικτές , δηλαδή με τομή, και στις ενδοσκοπικές, δηλαδή μέσα από ειδικό ενδοσκόπιο που μπαίνει μέσα στην ουρήθρα.
Οι τύποι των επεμβάσεων είναι οι εξής:
Διουρηθρική προστατεκτομή
- Μονοπολική διαθερμία
Αποτελεί την πρώτη επιλογή χειρουργικής αντιμετώπισης της υπερπλασίας του προστάτη. Στην άκρη του υπάρχει μία ειδική αγκύλη που κόβει τον προστάτη με ηλεκτρικό ρεύμα σε μικρά κομμάτια. Συγχρόνως, γίνεται καυτηριασμός των σημείων του προστάτη που αιμορραγούν εξαιτίας της κοπής του. Οι ενδείξεις της είναι όμοιες με αυτές της διακυστικής προστατεκτομής με διαφορά ότι η διουρηθρική προστατεκτομή προτιμάται για την αφαίρεση μικρότερου μεγέθους προστάτη.
Η επέμβαση πραγματοποιείται με ραχιαία ή γενική αναισθησία και ΔΕΝ υπάρχει τομή. Απαιτείται νοσηλεία μίας ημέρας.
- Διπολική εκτομή του προστάτη- TURIS
Η χειρουργική τεχνική είναι η ίδια όμως με τη διπολική διαθερμία επιτυγχάνουμε καλύτερη αιμόσταση κατά την διάρκεια του χειρουργείου και κατά συνέπεια έχουμε μικρότερη απώλεια αίματος. Με την διπολική μπορούμε πλέον να πραγματοποιούμε ενδοσκοπικές επεμβάσεις σε ασθενείς με μεγάλο πρόστατη, οι οποίοι θα έπρεπε να υποβληθούν σε ανοικτή επέμβαση.
- Διουρηθρική τομή του αυχένα
Πραγματοποιείται με τη χρήση μιας μονοπολικής διαθερμίας. Η μέθοδος εφαρμόζεται σε προστάτη μικρού με καλά αποτελέματα. Είναι μέθοδος ήσσονος επεμβατικότητας και υπολείπεται της κλασσικής διουρηθρικής.
- Laser προστάτη: κυρίως εφαρμόζεται το Greenlight laser
Οι πιο δοκιμασμένες τεχνικές είναι το Holmium laser και το laser πράσινου φωτός. Με το Holmium laser, γίνεται εκτομή του προστάτη, ο οποίος πέφτει στην κύστη και μετά με ειδικό εργαλείο διαλύεται και αναρροφάται.
Ανοικτή προστατεκτομή.
Η ανοικτή προστατεκτομή γίνεται, όταν ο προστάτης έχει μεγαλώσει, ώστε να μην επιτρέπει την εφαρμογή της διουρηθρικής προστατεκτομής με ασφάλεια. Μέσα από τομή που γίνεται στο κάτω μέρος της κοιλιάς, αφαιρείται ο αδένας χωρίς την κάψα του.
Ο ασθενής θα πρέπει να παραμείνει στο νοσοκομείο για 2 με 3 περίπου μέρες μετά την επέμβαση , ενώ μετά από διουρηθρική προστατεκτομή, απαιτείται συνήθως μονοήμερη παραμονή.
Οι επιπλοκές περιλαμβάνουν την παλίνδρομη εκσπερμάτιση σε ποσοστά 90%, τη σύγκλειση του αυχένα, την αιμοραγία, την ακράτεια από προσπάθεια λόγω κάκωσης του έξω σφιγκτήρα και την επιδιδυμίτιδα.
Τα αποτελέσματα συνήθως είναι άριστα και βελτιώνεται σημαντικά η ποιότητα ούρησης των ασθενών.
