Αζωοσπερμία
Όταν στο σπερμοδιάγραμμα δεν ανευρίσκονται σπερματοζωάρια, τότε μιλάμε για αζωοσπερμία. Τα αίτια της αζωοσπερμίας είναι αποφρακτικά ή μη αποφρακτικά
Η αζωοσπερμία διακρίνεται σε αποφρακτική και μη αποφρακτική. Η παραπάνω διάκριση είναι κεφαλαιώδους σημασίας διότι στην περίπτωση της αποφρακτικής αζωοσπερμίας τα σπερματοζωάρια παράγονται με κανονικούς ρυθμούς στους όρχεις, αλλά αδυνατούν να εξέλθουν από την ουρήθρα λόγω απόφραξης της οδού που διανύουν και η ανεύρεση σπερματοζωαρίων στον όρχη και την επιδυδιμίδα θα είναι οπωσδήπτοτε επιτυχής. Επίσης χειρουργικές ή μικροχειρουργικές επεμβάσεις μπορούν να αποκαταστήσουν την αποφρακτική αζωοσπερμία. Η μη αποφρακτική αζωοσπερμία μπορεί να οφείλεται σε κληρονομικές χρωμοσωμικές ανωμαλίες και σύνδρομα ή σε επίκτητες καταστάσεις, όπως τραύμα, συστροφή όρχεως, όγκος όρχεως, φάρμακα, τοξικές ουσίες, ακτινοβολία κ.ά..
Διάγνωση – Έλεγχος
Η διάγνωση θα στηριχθεί στο σπερμοδιάγραμμα, ενώ ο περαιτέρω έλεγχος αποσκοπεί στο να διακρίνει αν πρόκειται για αποφρακτική ή μη αποφρακτική αζωοσπερμία.
Ο έλεγχος περιλαμβάνει:
- Ιστορικό
- Ψηλάφηση όρχεων και σπερματικών πόρων
- Ορμονικός έλεγχος (η πολύ υψηλή FSH υποδηλώνει πρωτοπαθή ορχική βλάβη)
- Καρυότυπος
- Μικροελλείψεις στο Y χρωμόσωμα
- TEST κυστικής ίνωσης επί υποψίας αποφρακτικής αζωοσπερμίας
- Επί αποφρακτικής αζωοσπερμία η αναζήτηση στο σπερμοδιάγραμμα καρνιτίνης, φρουκτόζης και α- γλυκοσιδάσης μπορεί να καθορίσει το σημείο της απόφραξης
Θεραπεία
Η χειρουργική λήψη σπέρματος προτείνεται σε περίπτωση αζωοσπερμίας, αδυναμίας εκσπερμάτισης ή σε αποτυχία προκλητής εκσπερμάτισης με ηλεκτροδιέγερσης .
Σε άνδρες με αποφρακτική αζωοσπερμία το ποσοστό επιυχίας της μεθόδου αγγίζει το 100%.
Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι χειρουργικής λήψης σπερματοζωαρίων, είτε από την επιδιδυμίδα είτε από τους όρχεις.
Λήψη σπερματοζωαρίων από την επιδιδυμίδα
- Μικροχειρουργική αναρρόφηση σπερματοζωαρίων (microsurgical epididymal sperm aspiration – MESA): Συνιστάται σε περιπτώσεις αποφρακτικής αζωοσπερμίας με φυσιολογική σπερματογένεση. Περιλαμβάνει χειρουργική διάνοιξη της επιδιδυμίδας με χρήση μικροσκοπίου και αναρρόφηση του επιδιδυμικού υγρού για ανεύρεση σπερματοζωαρίων.
- Διαδερμική αναρρόφηση σπερματοζωαρίων (percutaneous epididymal sperm aspiration – PESA): Συνιστάται σε περιπτώσεις αποφρακτικής αζωοσπερμίας με φυσιολογική σπερματογένεση. Πραγματοποιείται με παρακέντηση της επιδιδυμίδας με χρήση βελόνας 19-21G.
Λήψη σπερματοζωαρίων από τον όρχι
- Αναρρόφηση διά λεπτής βελόνης (fine needle aspiration – FNA): Συνιστάται σε περιπτώσεις αποφρακτικής αζωοσπερμίας με φυσιολογική σπερματογένεση. Πραγματοποιείται με παρακέντηση του όρχεως με χρήση λεπτής βελόνας 21G.
- Αναρρόφηση σπερματοζωαρίων από τον όρχι (testicular sperm aspiration-TESA): Συνιστάται σε περιπτώσεις αποφρακτικής αζωοσπερμίας με φυσιολογική σπερματογένεση.
- Βιοψία όρχεως (testicular sperm extraction – TESE): Συνιστάται σε περιπτώσεις αποφρακτικής και μη αποφρακτικής αζωοσπερμίας και περιλαμβάνει ανοικτή βιοψία και συλλογή μικρών τεμαχιδίων ορχικού ιστού.
Εφαρμόζονται δυο τεχνικές βιοψίας όρχεων:
- Πολυεστιακή βιοψία όρχεων (TESE). Από μια πολύ μικρή τομή στο όσχεο μήκους 1cm, λαμβάνουμε πολλαπλό ιστοτεμάχια όρχεως με σκοπό την αναζήτηση σπερματοζωαρίων. Ο υπερηχοτομογράφος διευκολύνει την επέμβαση διότι δίνει την δυνατότητα ανεύρεσης σπερματοζωαρίων από περιοχές με καλύτερη αιμάτωση.
- Μικρο-βιοψία όρχεως (micro – TESE). Πραγματοποιείται μεγάλη τομή στον όρχι και γίνεται προσπάθεια ανεύρεσης ορχικού ιστού κατάλληλου για γονιμοποίηση με χρήση μικροσκοπίου.
Οι μέθοδοι αναρρόφησης σπερματοζωαρίων από την επιδιδυμίδα (MESA, PESA) ή τους όρχεις (TESA) είναι απλούστερες, όμως είναι σε μεγάλο βαθμό «τυφλές», προκαλώντας βλάβες στον ορχικό ιστό, όπως αιμάτωμα, ίνωση και ορχική ατροφία. Η βιοψία όρχεως (TESE) προτείνεται από τη διεθνή βιβλιογραφία ως η περισσότερο αποτελεσματική μέθοδος ανεύρεσης σπερματοζωαρίων και σχετίζεται με μικρότερο ποσοστό επιπλοκών.
Πριν από την έλευση της μικρογονιμοποίησης ICSI η αζωοσπερμία αποτελούσε ανυπέρβλητο εμπόδιο για την πατρότητα του πάσχοντος όμως η μικρογονιμοποίηση ICSI σε συνδυασμό με τις τεχνικές βιοψίας όρχεως TESE και μικρο TESE δίνουν εξαιρετικά αποτελέσματα στην επίτευξη πατρότητας. Σε επιλεγμένες περιπτώσεις αποφρακτικής αζωοσπερμίας η χειρουργική ή η μικροχειρουργική επέμβαση αποκαθιστά το πρόβλημα.
